Xu hướng “trồng rau, trồng hoa tại nhà” ngày càng phổ biến ở thành phố. Không chỉ giúp thư giãn, mảng xanh trong nhà còn mang lại cảm giác gần gũi, cân bằng giữa nhịp sống hiện đại.
Tuy nhiên, nhiều người mới bắt đầu thường băn khoăn không biết dùng loại phân bón nào vừa tốt cho cây, vừa an toàn. Câu trả lời chính là cách làm phân hữu cơ tại nhà – một phương pháp dễ thực hiện, tiết kiệm và thân thiện với môi trường.
Phân hữu cơ là gì?
Phân hữu cơ là loại phân bón được hình thành từ các hợp chất tự nhiên như phân động vật, lá cây, phế phẩm nông nghiệp hoặc rác thải sinh hoạt hữu cơ.
Khác với phân hóa học, phân hữu cơ chứa nhiều vi sinh vật có lợi, giúp cải thiện độ tơi xốp của đất, giữ ẩm và bổ sung vi chất. Đây là loại phân lý tưởng để trồng rau sạch, hoa hoặc cây cảnh trong không gian đô thị.
Lợi ích khi làm phân hữu cơ tại nhà
Tự làm phân hữu cơ tại nhà có ba lợi ích lớn:
- Giảm rác thải sinh hoạt: Vỏ rau, vỏ trái cây, bã cà phê… được tái chế thay vì bỏ đi.
- Nuôi dưỡng đất: Phân hữu cơ giúp đất “sống” hơn – tơi xốp, giữ nước và giàu vi sinh.
- An toàn tuyệt đối: Không hóa chất, không tồn dư, giúp rau và hoa phát triển tự nhiên.
Ngoài ra, đây còn là một thói quen tốt để hướng đến lối sống bền vững và tiết kiệm chi phí.
6 bước làm phân hữu cơ tại nhà
Bước 1: Chọn thùng ủ phân hữu cơ phù hợp
Bạn có thể tận dụng thùng sơn cũ, thùng nhựa hoặc thùng xốp có dung tích 20–120 lít tùy lượng rác bếp mỗi ngày.
Nếu dùng thùng kín, hãy khoan vài lỗ nhỏ ở thân hoặc đáy để thoát nước và giúp không khí lưu thông.
Bước 2: Đặt thùng ở vị trí thích hợp
Chọn nơi thoáng khí, có nắng và cách xa khu sinh hoạt, như góc sân hoặc ban công.
Nếu có thể, đặt thùng trên đất để giun và vi sinh vật có lợi dễ dàng xâm nhập, hỗ trợ quá trình phân hủy tự nhiên
Bước 3: Phân loại rác trước khi ủ
Rác hữu cơ được chia thành hai nhóm:
- Nhóm “xanh” (giàu đạm – Nitơ): rau củ thừa, lá tươi, bã cà phê, vỏ trái cây, cỏ vụn.
- Nhóm “nâu” (giàu carbon): lá khô, giấy không mực, mùn cưa, rơm rạ, vỏ trứng.
Khi ủ, bạn có thể thêm một ít men vi sinh Trichoderma hoặc phân trùn quế để thúc đẩy quá trình phân hủy nhanh hơn và khử mùi hiệu quả.
Bước 4: Loại bỏ những rác không phù hợp
Một số loại rác không nên cho vào thùng ủ gồm:
- Xương, thịt, cá, sữa, dầu mỡ.
- Lá sả, vỏ cam, vỏ quýt, lá bạch đàn (vì có tinh dầu ức chế vi sinh vật).
- Cỏ dại, gỗ đã qua xử lý hoặc rác vô cơ.
Những thành phần này gây mùi, chậm phân hủy và có thể phát sinh côn trùng, nên cần loại bỏ ngay từ đầu.
Bước 5: Cách trộn và ủ phân
Sau khi phân loại, xếp xen kẽ lớp rác “nâu” và “xanh” theo tỉ lệ 2:1. Cụ thể:
- Bắt đầu với lớp lá khô dày 10cm.
- Tiếp theo là lớp rau củ, vỏ trái cây mỏng.
- Phủ thêm lớp giấy vụn hoặc mùn cưa.
Mỗi 7–10 ngày, đảo trộn đều để cung cấp oxy cho vi sinh vật.
Độ ẩm lý tưởng là khoảng 40–60% – sờ thấy ẩm, bóp nhẹ không rỉ nước. Nếu quá khô, phun sương thêm nước; nếu quá ướt, thêm lá khô hoặc rơm rạ.
Bước 6: Kiểm tra và sử dụng phân sau khi hoai
Sau 30–45 ngày, phân hữu cơ sẽ chuyển màu nâu sẫm, tơi xốp và có mùi đất tự nhiên.
Khi đó, bạn có thể:
- Trộn phân với đất trước khi gieo trồng.
- Rải quanh gốc cây để bổ sung dinh dưỡng.
- Hoặc ép thành viên phân hữu cơ chậm tan, giúp cây hấp thu dinh dưỡng từ từ và hạn chế rửa trôi.
Một số lưu ý khi làm phân hữu cơ
- Không nén chặt rác khi cho vào thùng – cần có khoảng trống để không khí lưu thông.
- Đặt thùng nơi tránh mưa, tránh ánh nắng trực tiếp quá mạnh.
- Nếu có mùi hôi, hãy bổ sung thêm lá khô và đảo lại đống ủ.
- Nên cắt nhỏ rác bếp để phân hủy nhanh hơn.
Làm đúng cách, phân hữu cơ không gây mùi khó chịu và hoàn toàn phù hợp cho không gian chung cư hoặc nhà phố.
Câu hỏi thường gặp về tự ủ phân hữu cơ
Phân hữu cơ tự làm dùng cho cây gì?
Ngoài rau và cây cảnh, bạn còn có thể dùng phân hữu cơ để cải tạo những chậu đất cũ đã trồng nhiều vụ. Một phần phân cũng có thể dùng làm lớp phủ mặt đất giúp hạn chế cỏ dại và giữ ẩm lâu hơn cho cây.
Ủ phân có thu hút chuột hoặc gián không?
Chuột và gián thường bị hấp dẫn bởi thức ăn thừa có mùi mạnh hơn là vỏ rau, vỏ trái cây. Nếu bạn giữ thùng luôn đậy kín và không bỏ thịt, cá, đồ tanh vào, nguy cơ thu hút chúng sẽ giảm đi rất nhiều.
Kết luận
Cách làm phân hữu cơ tại nhà cho người mới bắt đầu không khó, chỉ cần bạn hiểu nguyên tắc cơ bản và kiên nhẫn trong thời gian đầu. Việc tự tay biến rác bếp thành phân bón là cách đơn giản để giảm rác thải, tiết kiệm chi phí và nuôi dưỡng mảnh vườn nhỏ của mình. Dù là vài chậu rau trên ban công hay khu vườn sau nhà, phân hữu cơ tự làm vẫn mang lại niềm vui xanh và giá trị bền vững cho cuộc sống đô thị.
