Trong giai đoạn bùng phát cơn đau, nhiều người bệnh ưu tiên tìm thực đơn cho người bị gout để giảm triệu chứng nhanh và bền vững. Gout là bệnh rối loạn chuyển hóa purin, khiến axit uric tích tụ và kết tinh tại khớp. Khi tinh thể urat hình thành, cơ thể phản ứng bằng phản ứng viêm cấp, gây sưng đỏ và đau dữ dội.
Do phần lớn purin đến từ thực phẩm, chế độ ăn có tác động trực tiếp đến mức độ nghiêm trọng của bệnh. Bài viết dưới đây cung cấp kiến thức khoa học về cơ chế chuyển hóa purin, danh sách thực phẩm nên – không nên ăn và gợi ý thực đơn theo chuẩn dinh dưỡng y khoa để hỗ trợ kiểm soát gout lâu dài.
Tại sao thực đơn cho người bị gout lại quan trọng?
Chế độ ăn đóng vai trò như một “yếu tố kích hoạt” đối với người mắc gout. Khi người bệnh nạp quá nhiều purin, axit uric sẽ tăng mạnh và gây viêm khớp. Phần nội dung dưới đây giải thích cơ chế khoa học và mức độ ảnh hưởng của thực phẩm đến bệnh.
Cơ chế hình thành gout liên quan đến chuyển hóa purin
Purin từ thực phẩm được chuyển hóa tại gan tạo thành axit uric. Nếu lượng purin nạp vào vượt quá khả năng đào thải của thận, axit uric sẽ tích tụ, gây tăng uric máu và lắng đọng tại khớp.
Vai trò của chế độ ăn trong dự phòng viêm khớp gout
Theo ACR (American College of Rheumatology), kiểm soát dinh dưỡng có thể giảm 30–50% tần suất tái phát cơn gout. Giảm purin và chọn thực phẩm kháng viêm là chiến lược quan trọng.
Thực phẩm nên ăn trong thực đơn cho người bị gout
Người bệnh nên ưu tiên các nhóm thực phẩm giúp giảm axit uric, hỗ trợ thận đào thải và giảm viêm. Các nhóm dưới đây đều được chứng minh có lợi cho bệnh gout.
Rau củ quả giàu chất chống oxy hóa
Rau xanh và củ quả chứa flavonoid giúp giảm viêm và trung hòa gốc tự do. Chúng hầu hết ở mức purin thấp nên an toàn.
Ví dụ: cải xoăn, bó xôi, bông cải xanh, cà rốt, bí đỏ.
Trái cây giàu vitamin C
Vitamin C làm tăng thải axit uric qua đường tiểu. Trong nhiều thử nghiệm lâm sàng, người dùng 500 mg vitamin C mỗi ngày giảm nhẹ nồng độ axit uric.
Ví dụ: kiwi, cam, ổi, chanh, dâu tây.
Thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh trong thực đơn cho người bị gout
Nhóm thực phẩm dưới đây có purin cao hoặc ảnh hưởng đến quá trình bài tiết axit uric. Hạn chế đúng mức sẽ giảm nguy cơ tái phát.
Thịt đỏ và nội tạng động vật
Thịt bò, thịt dê, thịt cừu và đặc biệt là nội tạng (gan, thận, tim) chứa purin rất cao, dễ kích hoạt viêm cấp.
Hải sản có purin cao
Một số loại hải sản chứa nhiều purin như cá cơm, cá trích, sò, tôm. Người bệnh chỉ nên ăn cá hồi hoặc cá biển nạc với tần suất thấp.
Bảng phân loại mức độ purin trong thực phẩm
Bảng dưới đây giúp người bệnh chủ động lựa chọn thực phẩm phù hợp khi xây dựng thực đơn cho người bị gout, hạn chế những nhóm dễ gây tăng axit uric.
| Nhóm | Purin thấp (an toàn) | Purin trung bình (dùng vừa phải) | Purin cao (hạn chế/không nên dùng) |
| Rau củ | Rau xanh, cà rốt, bí đỏ, dưa leo, súp lơ | Nấm, rau bina (bó xôi) | Măng khô |
| Thịt – đạm | Trứng, sữa ít béo, đậu phụ mềm | Ức gà, cá hồi, thịt nạc heo (lượng nhỏ) | Thịt đỏ (bò, dê, cừu), nội tạng (gan, thận, tim) |
| Hải sản | Cá hồi (mức vừa), cá rô phi | Cá ngừ, cá thu | Cá cơm, sò, tôm, cua |
| Ngũ cốc – tinh bột | Gạo trắng, bánh mì trắng, khoai lang | Yến mạch, gạo lứt | Ngũ cốc nguyên cám ăn quá nhiều có thể tăng purin |
| Đồ uống | Nước lọc, nước dừa, nước chanh loãng | Trà đen, cà phê lượng vừa | Bia, rượu, nước ngọt có fructose |
| Đậu – hạt | Hạt chia, hạt óc chó, hạnh nhân | Đậu lăng, đậu đỏ | Đậu xanh, đậu phộng ăn quá mức dễ tăng purin |
| Trái cây | Táo, dưa hấu, lê, nho | Cam, kiwi, dứa | Tránh ăn quá nhiều quả sấy (nhiều đường) |
Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người bị gout lâu dài
Bên cạnh việc chọn đúng thực phẩm, người bệnh cần duy trì các thói quen dưới đây để ổn định axit uric.
Uống đủ nước 2–2.5 lít mỗi ngày
Nước hỗ trợ đào thải axit uric qua thận. Người có sỏi urat cần tăng đến 3 lít theo hướng dẫn bác sĩ.
Hạn chế cân nặng và ăn chia nhỏ bữa
Giảm 5–10% cân nặng có thể giảm tần suất cơn gout vì giảm sản xuất axit uric nội sinh. Chia nhỏ 4–5 bữa mỗi ngày giúp giảm tải chuyển hóa.
Kết luận
Việc xây dựng thực đơn phù hợp không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn hỗ trợ bạn duy trì thói quen ăn uống khoa học mỗi ngày. Các nguyên liệu cần thiết cho thực đơn đều có thể dễ dàng tìm mua tại Co.op Online, giúp bạn tiết kiệm thời gian và chủ động chăm sóc sức khỏe ngay tại nhà.
