Mâm cúng tất niên là một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong dịp Tết Nguyên Đán của người Việt Nam. Mâm cơm cúng tất niên là một lời cảm tạ tổ tiên, thần linh đã phù hộ cho gia đình trong suốt một năm qua, đồng thời cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng.

Mâm cúng tất niên là gì?

Mâm cúng tất niên là mâm cúng được thực hiện vào đêm 30 Tết, tức là đêm cuối cùng của năm cũ. Mâm cúng tất niên thường được đặt ở bàn thờ gia tiên hoặc bàn thờ thần linh, nhằm thể hiện lòng thành kính của gia chủ đối với tổ tiên và các vị thần linh.

Tất Niên mang ý nghĩa của một nghi thức truyền thống, thông báo rằng một năm đã kết thúc và gia chủ đang chuẩn bị đón chào năm mới. Nó là cơ hội để gia chủ cầu mong những điều thuận lợi, an lành và may mắn sẽ tiếp tục đến với mình. Đồng thời, qua Tất Niên, gia chủ cũng muốn bày tỏ lòng biết ơn đối với các vị thần, ông bà tổ tiên và tổ nghề, những người đã ban tặng sự giúp đỡ trong suốt năm vừa qua, giúp công việc kinh doanh của gia đình suôn sẻ.

Với những ý nghĩa tốt đẹp này, hầu hết các tổ chức, doanh nghiệp, cửa hàng và các đơn vị khác thường tổ chức tiệc tất niên vào cuối năm. Đây là dịp để tổng kết những thành tựu đã đạt được trong năm qua, cũng như xem xét những điều chưa hoàn thành. Đồng thời, tiệc tất niên còn là lời hứa hẹn cho một năm mới tràn đầy cơ hội, thành công và phát tài.

Ý nghĩa của mâm cúng tất niên cuối năm

Bữa cơm tất niên được chuẩn bị với sự hân hoan hơn bất kỳ ngày nào. Đây là một trong những bữa ăn quan trọng nhất trong năm, mang ý nghĩa đặc biệt. Nó không chỉ là dịp để chúng ta tổng kết, nhìn lại những gì đã xảy ra trong năm qua, mà còn để khép lại những lo toan, và chuẩn bị sẵn sàng đón nhận năm mới với niềm vui và may mắn.

Bữa cơm cuối năm cũng là thời điểm quan trọng để gia đình đoàn tụ, sum họp. Sau một năm dài làm việc hay học tập xa nhà, đây là lúc chúng ta trở về gần với gia đình, cùng nhau thưởng thức một bữa cơm đậm chất Tết. Đặc biệt, đây cũng là dịp để con cháu mời ông bà và tổ tiên trở về và cùng nhau chia vui trong bữa cỗ tất niên.

Thời gian cúng tất niên cuối năm

Thời gian tổ chức lễ cúng tất niên khác nhau tùy thuộc vào từng gia đình. Thông thường, ngày cúng tất niên là ngày cuối cùng của năm theo lịch âm, tức là ngày 30/12 âm lịch. Ví dụ, trong năm 2024, lễ cúng tất niên có thể được tổ chức vào ngày 30/12 âm lịch, tức là thứ Sáu, ngày 9/2 dương lịch.

Tuy nhiên, có những gia đình sẽ tổ chức lễ cúng tất niên sớm hơn, có thể vào ngày 25, 26, 27 hoặc 28 tháng Chạp. Tuy vậy, thời gian tốt nhất vẫn là trong hai ngày cuối cùng của năm.

Về giờ cúng, không cần quá quan trọng vì có thể linh hoạt. Thông thường, các gia đình sẽ cúng vào chiều ngày 30 Tết, sau đó hạ lễ để cả gia đình cùng nhau thưởng thức mâm cúng tất niên. Tuy nhiên, cũng có gia đình cúng vào trưa hoặc tối muộn, tùy thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh riêng của mỗi gia đình.

Mâm cúng tất niên gồm những món gì?

Nhang đèn

Nhang đèn là vật phẩm không thể thiếu trong các nghi lễ cúng bái của người Việt Nam. Nhang đèn được thắp lên để tỏa hương thơm, thể hiện lòng thành kính của gia chủ đối với tổ tiên và các vị thần linh.

Mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả là một trong những món cúng tất niên không thể thiếu của người Việt Nam. Mâm ngũ quả thường được bày biện thành hình tháp, tượng trưng cho ngũ phúc: Phú quý, cát tường, trường thọ, an khang, thịnh vượng.

Mâm cúng cơm miền Bắc

Mâm cúng tất niên ở miền Bắc thường bao gồm một số món ăn truyền thống. Thông thường, mâm cỗ này được sắp xếp với 4 bát và 4 đĩa, tuy nhiên, cỗ lớn có thể sử dụng 6 bát và 6 đĩa hoặc 8 bát và 8 đĩa. Đôi khi, mâm cỗ cúng tất niên còn được xếp thành hai hoặc ba tầng.

Cụ thể, mâm cỗ cúng tất niên miền Bắc thường bao gồm các món sau:

• Thịt gà
• Thịt lợn
• Bánh chưng
• Móng giò hầm măng
• Miến nấu lòng gà
• Hành muối
• Nem rán
• Giò, chả quế
• Đĩa xôi gấc
• Bát mọc nấm thả

Ngoài ra, mỗi gia đình còn có thể thêm vào mâm cỗ một số món ăn khác tùy theo khẩu vị như thịt đông, nộm, gà tần…

Mâm cúng cơm miền Trung

Mâm cúng tất niên miền Trung thường được thiết kế đơn giản hơn so với miền Bắc, không yêu cầu 4 bát và 4 đĩa. Tuy nhiên, mâm cỗ này vẫn không thể thiếu những món ăn đặc trưng như:

• Thịt gà
• Thịt lợn
• Măng khô
• Miến xào
• Chả ram
• Giò lụa
• Bánh chưng hoặc bánh tét
• Đĩa dưa muối

Mâm cúng cơm miền Nam

Mâm cỗ cúng tất niên miền Nam thường bao gồm các món sau:

• Bánh tét
• Đĩa củ cải
• Canh măng nấu (sử dụng măng tươi)
• Canh khổ qua nhồi thịt
• Dưa giá
• Nem, chả giò
• Thịt kho tàu
• Gỏi tôm thịt
• Thịt lợn luộc
• Củ kiệu

Mâm cúng tất niên được xem là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Chuẩn bị mâm cúng tất niên là một lời cảm tạ tổ tiên, thần linh đã phù hộ cho gia đình trong suốt một năm qua, đồng thời cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng.