Môi trường đang ngày càng ô nhiễm bởi rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa. Việc giảm thiểu rác thải là trách nhiệm chung của mỗi cá nhân để bảo vệ môi trường sống của chúng ta. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một số giải pháp giảm thiểu rác thải ra môi trường hiệu quả mà người Nhật áp dụng để bảo vệ môi trường.
Nét văn hóa “Mottainai” của người Nhật
“Mottainai” là một từ tiếng Nhật có nghĩa là “tiếc nuối vì lãng phí”. Đây là một nét văn hóa quan trọng của người Nhật, thể hiện sự trân trọng đối với tài nguyên thiên nhiên và sức lao động của con người. Nét văn hóa này được thể hiện qua nhiều khía cạnh trong đời sống của người Nhật, từ việc tiết kiệm điện nước, sử dụng đồ đạc cho đến việc hạn chế rác thải.
Phân loại rác trước khi vứt bỏ
Sau năm 1950, Nhật Bản đã có một sự phát triển nhanh chóng, tuy nhiên, trong nhiều thập kỷ, họ đã không chú trọng đến vấn đề môi trường. Để giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí và nguồn nước do rác thải gây ra, Bộ Môi trường Nhật Bản được thành lập vào năm 1971. Hiện nay, Jakarta (Indonesia) và Manila (Philippines) đang đối mặt với cùng một vấn đề.
Nhật Bản đã bắt đầu xử lý rác thải đô thị bằng cách đốt chúng từ năm 1960, tuy nhiên, phương pháp này đã tạo ra một lượng khí độc hại lớn.
Vào những năm 1990, mức độ chất dioxin trong không khí ở một số nơi ở Nhật Bản đã đạt mức kỷ lục do hoạt động đốt rác. Ngoài ra, nhiều người dân cũng đã vứt rác một cách bừa bãi tại các bãi rác tự phát.
Từ năm 1993, mọi thứ đã bắt đầu thay đổi khi Nhật Bản ban hành Luật Môi trường cơ bản. Sau đó, nhiều luật khác cũng đã được thông qua để tạo ra một hệ thống quản lý rác thải mới để giảm thiểu rác thải ra môi trường. Tuy nhiên, việc triển khai cụ thể của hệ thống này đã được giao cho các chính quyền địa phương.Vấn đề rác là một vấn đề cục bộ, và các giải pháp cần phải phù hợp với từng địa phương cụ thể.
Câu chuyện thành công về hệ thống quản lý rác thải của Nhật Bản bắt đầu từ việc thu gom rác từ các hộ gia đình ở các thành phố. Các đường phố ở các thành phố lớn của Nhật Bản đều có các bảng thông báo về kế hoạch thu gom rác hàng tuần, cùng với các biểu tượng nhiều màu sắc để minh họa các quy định liên quan đến xử lý rác thải.
Các thành phố thường phát hành các cuốn cẩm nang về xử lý rác thải, có thể có đến 30 trang. Các hộ gia đình và các công ty đều được yêu cầu phân loại rác theo nhiều nhóm khác nhau, ví dụ như rác có thể đốt như giấy vụn, rác từ nhà bếp và rác không được đốt, như pin, đồ điện tử và rác có thể tái chế như chai nhựa, báo chí…
Tất cả các nhóm rác này được thu gom theo một lịch trình cụ thể và được vận chuyển đến các địa điểm khác nhau. Quy định về phân loại rác có thể khác nhau tùy thuộc vào chính quyền địa phương.
Biến bãi rác thành nguyên liệu nhân tạo để trồng rừng
Nhật Bản cũng đã tìm cách tận dụng các bãi rác một cách hiệu quả bằng cách biến chúng thành các đảo nhân tạo và trồng rừng trên đó để giảm thiểu rác thải ra môi trường đất.
Ví dụ, từ năm 1973 đến 1987, Tokyo đã tập kết 12,3 triệu tấn rác tại các bãi rác khép kín trên vịnh Tokyo. Dần dần, những bãi rác này đã được chuyển đổi thành các đảo nhân tạo.
Vào năm 2007, nhóm người tình nguyện đã bắt đầu trồng cây trên những đảo rác nhân tạo rộng 88 hecta này bằng cách sử dụng đất phân hủy từ lá cây thu gom từ các công viên và cành cây gãy đổ trên đường phố.
Hiện nay, một khu rừng mang tên Sea Forest đã mọc lên tươi tốt trên các đảo rác nhân tạo trong vịnh Tokyo. Công trình xây dựng đã được tận dụng để xây dựng các lối đi giữa các hàng cây trong khu rừng.
Kiến trúc sư Tadao Ando, người thiết kế dự án Sea Forest, cho biết khu rừng này có tác dụng như một “máy điều hòa nhiệt độ thiên nhiên” khổng lồ, giúp làm mát không khí biển thổi vào thành phố Tokyo.
Ngoài ra, một kênh biển chạy xuyên qua Sea Forest cũng sẽ được sử dụng để tổ chức các cuộc thi chèo thuyền kayak trong Thế vận hội Mùa hè 2020 tại Tokyo.
Tái chế rác để sản xuất điện
Nhật Bản đã chú trọng đầu tư vào quy trình xử lý rác thải và tái chế để giảm thiểu rác thải ra môi trường, khác biệt so với hầu hết các nước châu Á. Trước đây, đa phần rác thải ở Nhật Bản được vận chuyển đến các bãi rác hoặc bị vứt bỏ ở các bãi rác tự phát, chỉ có 5% được tái chế. Tuy nhiên, hiện nay chỉ có 1,2% lượng rác thải đô thị ở Nhật Bản được đưa đến các bãi rác.
Nhật Bản đã đạt được mức tái chế 20% lượng rác thải, một con số không quá cao so với các tiêu chuẩn ở các nước phát triển như Đức và Áo, nơi hơn 50% rác thải được tái chế. Tuy nhiên, tỷ lệ tái chế của Nhật Bản vẫn cao hơn nhiều so với nhiều nước khác ở châu Á.
Một phần lớn rác thải ở Nhật Bản, khoảng 70%, được đốt để sản xuất điện. Điều này làm tăng mức đốt rác so với Mỹ, nơi chỉ có 13% rác thải được đốt để sản xuất năng lượng. Tuy nhiên, quá trình đốt rác ban đầu ở Nhật Bản đã gặp phải vấn đề về khí thải độc hại và gây phản đối từ cộng đồng. Để khắc phục vấn đề này, chính quyền địa phương đã khuyến khích sử dụng các công nghệ đốt rác sạch hơn, như đốt rác ở nhiệt độ trên 850 độ C. Kết quả là, từ năm 2015, hàm lượng dioxin trong không khí ở Nhật Bản giảm chỉ còn tương đương 1/50 so với mức năm 1998.
Mặc dù chi phí quản lý rác thải ở Nhật Bản cao hơn so với nhiều nước châu Á, ước tính là khoảng 15.300 yen (138 đô la Mỹ) mỗi người mỗi năm, nhưng Nhật Bản đã đạt được những tiến bộ quan trọng trong việc giảm ô nhiễm môi trường. Trong khi đó, việc không đầu tư đủ vào quản lý rác thải ở nhiều nước khác như Thái Lan đã gây ra những thiệt hại đáng kể về môi trường và cơ hội bị bỏ lỡ trong việc tái chế rác thải.
Kinh nghiệm giảm thiểu rác thải ra môi trường của người Nhật là một bài học quý giá cho chúng ta. Chúng ta cần học hỏi và áp dụng những kinh nghiệm này để bảo vệ môi trường và xây dựng một cuộc sống xanh, sạch, đẹp.
