Theo truyền thống, cứ mỗi dịp Tết đến Xuân về, người Việt Nam lại nô nức đón Tết. Bên cạnh những phong tục tập quán quen thuộc, tục xông đất cũng là một nét đẹp văn hóa không thể thiếu. Vậy xông đất là gì và tại sao lại có tục lệ này? Cùng tìm hiểu ý nghĩa sâu xa và những điều cần biết về tục xông đất để có một cái Tết trọn vẹn.

Ý nghĩa của việc xông đất đầu năm

Mỗi gia đình đều có vùng đất/mảnh đất riêng và khi ai đó đến thăm vùng này được gọi là xông đất. Từ “xông” có nghĩa tiến lên, nhập vào, còn “đất” tượng trưng cho địa phận của gia đình. Vì thế, trong dịp Tết – thời điểm khởi đầu của một năm mới – những người đầu tiên ghé thăm gia đình được coi là người “xông đất”.

Trong quan niệm dân gian, người đầu tiên bước vào nhà sau khoảnh khắc giao thừa được cho là sẽ tác động mạnh mẽ đến vận may của gia đình trong suốt năm đó. Nếu người xông đất là người mang đến năng lượng tích cực và làm việc thiện, thì gia đình sẽ đón nhận những điều tốt lành, may mắn và tài lộc. Tuy nhiên, nếu người xông đất có vận xui hoặc tính cách không tốt, thì gia đình có thể đối mặt với những thử thách và khó khăn trong năm mới.

Theo tâm linh, xông đất được xem là một hình thức kết nối giữa con người và các thế lực siêu nhiên. Người xông đất được tin rằng mang trong mình năng lượng tích cực, có khả năng thu hút may mắn, tài lộc, đồng thời xua đuổi vận xui. Họ không chỉ là người mang lại niềm vui cho gia đình mà còn là “đại diện” của sự thịnh vượng trong năm mới.

Cách xông đất như thế nào là đúng?

Phong tục xông đất được xem là một nét truyền thống mang ý nghĩa đem lại sự thịnh vượng và may mắn cho gia đình trong năm mới. Vậy xông đất là như thế nào là đúng? Để thực hiện việc xông đất một cách chuẩn mực, cần lưu ý những yếu tố sau đây:

Thời điểm xông đất

Thời điểm lý tưởng để xông đất là ngay sau giao thừa, từ 0h đến rạng sáng ngày mùng 1 Tết, khi năm cũ đã qua và năm mới bắt đầu. Khoảnh khắc giao thừa tượng trưng cho sự chuyển giao giữa cũ và mới, mang ý nghĩa khởi đầu đầy may mắn cho cả gia đình.

Người xông đất phù hợp

Gia chủ thường chọn một người phù hợp để thực hiện nghi thức “xông đất” vào đêm giao thừa hoặc sáng ngày mùng 1. Người được chọn thường có tuổi hợp với chủ nhà và con giáp của năm đó, đồng thời tránh những tuổi xung khắc theo quy luật “tứ hành xung”. Ngoài ra, họ cần có tính cách vui vẻ, hòa nhã và mang lại năng lượng tích cực để giúp gia chủ gặp nhiều may mắn, thịnh vượng trong suốt năm mới.

Dưới đây là những tuổi xông đất hợp với từng gia chủ trong năm 2025:

• Gia chủ tuổi Tý: Hợp với người tuổi Thân (1980, 1992) và tuổi Thìn (1976, 1988).
• Gia chủ tuổi Sửu: Hợp với người tuổi Tỵ (1977, 1989) và tuổi Dậu (1981, 1993).
• Gia chủ tuổi Dần: Hợp với người tuổi Ngọ (1978, 1990) và tuổi Tuất (1982, 1994).
• Gia chủ tuổi Mão: Hợp với người tuổi Mùi (1979, 1991) và tuổi Hợi (1983, 1995).
• Gia chủ tuổi Thìn: Hợp với người tuổi Tý (1984, 1996) và tuổi Thân (1980, 1992).
• Gia chủ tuổi Tỵ: Hợp với người tuổi Sửu (1985, 1997) và tuổi Dậu (1981, 1993).
• Gia chủ tuổi Ngọ: Hợp với người tuổi Dần (1986, 1998) và tuổi Tuất (1982, 1994).
• Gia chủ tuổi Mùi: Hợp với người tuổi Mão (1987, 1999) và tuổi Hợi (1983, 1995).
• Gia chủ tuổi Thân: Hợp với người tuổi Tý (1984, 1996) và tuổi Thìn (1988, 2000).
• Gia chủ tuổi Dậu: Hợp với người tuổi Sửu (1985, 1997) và tuổi Tỵ (1989, 2001).
• Gia chủ tuổi Tuất: Hợp với người tuổi Dần (1986, 1998) và tuổi Ngọ (1990, 2002).
• Gia chủ tuổi Hợi: Hợp với người tuổi Mão (1987, 1999) và tuổi Mùi (1991, 2003).

Nghi thức xông đất

Quy trình xông đất 2025 thường đơn giản nhưng cần đảm bảo đầy đủ các yếu tố truyền thống:

• Bước vào nhà: Người xông đất bước chân phải vào nhà trước để tượng trưng cho sự thuận lợi.
• Mang theo tài lộc: Khi đi xông đất, người ta thường ăn mặc lịch sự và mang một món quà nhỏ như rượu Tết, trà ngon, bánh chưng, hoặc cành cây xanh để chúc gia chủ may mắn, tài lộc. Quà tặng không cần đắt giá, chỉ mang ý nghĩa tượng trưng và tùy vào mức độ thân quen với gia chủ.
  
• Gửi lời chúc: Tùy vào từng gia đình và đối tượng, lời chúc sẽ được thay đổi cho phù hợp. Nếu gia đình có cha mẹ cao tuổi, người ta sẽ chúc “Bách niên giai lão” hoặc “tăng phúc tăng thọ”. Đối với những người làm kinh doanh, lời chúc thường là “buôn may bán đắt”, “làm ăn phát đạt”. Khi gặp trẻ em, mọi người sẽ chúc các bé “hay ăn chóng lớn”, “học giỏi đỗ đạt”.
• Thời gian ở lại nhà gia chủ: Thường chỉ nên ở lại một khoảng thời gian ngắn (khoảng 5-10 phút) để không làm ảnh hưởng đến lịch trình đầu năm.

Gia chủ sẽ chuẩn bị chu đáo để đón tiếp người xông đất. Họ thường chúc lại vị khách và mời khách dùng một ít bánh mứt ngon, cùng với trà nóng. Mọi người sẽ cùng nhau thưởng thức những món ăn đầu năm trong không khí ấm áp và đầy hy vọng cho một năm mới tốt đẹp.

Những lưu ý khi đi xông đất đầu năm

Xông đất là phong tục cầu may mắn, tài lộc cho gia đình. Để phong tục này mang lại ý nghĩa tốt đẹp, cần tránh một số kiêng kỵ để mọi thứ suôn sẻ:

• Phụ nữ và trẻ em, nếu không phải là người được gia chủ mời, không nên tự ý đến nhà người khác để xông đất.
• Khi đến thăm và chúc Tết, người đàn ông nên là người bước vào nhà đầu tiên, sau đó mới đến phụ nữ và trẻ em.
• Tránh đến nhà người khác vào dịp giao thừa hoặc sáng sớm mùng 1 nếu gia đình đó có tang, hoặc trong năm qua gặp phải bệnh tật, tai ương, vì điều này có thể khiến gia chủ không thoải mái. Thời điểm thích hợp để xông đất là từ chiều mùng 1 trở đi, tốt nhất là sau mùng 1.
• Những người có tuổi hoặc mệnh xung khắc với gia chủ cũng không nên đến xông đất.
• Phụ nữ mang thai, đang trong chu kỳ kinh nguyệt hoặc đã góa chồng không nên tham gia nghi thức xông đất.

Các câu hỏi liên quan

Tự xông đất cho nhà mình được không?

Được. Hiện nay, với sự phát triển của xã hội, phong tục xông đất không còn được nhiều người chú trọng. Thực tế, gia chủ hoặc người trong gia đình có thể tự xông đất nếu hợp tuổi.

Người trong gia đình có thể xông đất được không?

Được. Phong tục xông đất hiện nay chủ yếu mang ý nghĩa tượng trưng và tạo không khí đầu năm vui vẻ. Trong nhiều gia đình, người thân trong nhà cũng có thể xông đất, đặc biệt là ở những gia đình không quá chú trọng nghi lễ.

Bài viết này đã giúp bạn hiểu được xông đất là gì. Đây là một phong tục truyền thống mang ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa người Việt. Việc lựa chọn người xông đất hợp tuổi và những lời chúc tốt đẹp gửi gắm trong ngày đầu năm mới thể hiện sự quan tâm, gắn kết giữa các thành viên trong gia đình và cộng đồng. Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tục lệ này và có một cái Tết thật ý nghĩa.