Vi chất dinh dưỡng đóng một vai trò không thể thiếu trong sức khỏe và quá trình phát triển toàn diện của cơ thể. Hãy cùng Co.op Online tìm hiểu về chúng, vai trò của chúng, và cách nhận biết tình trạng thừa hoặc thiếu vi chất dinh dưỡng nhé!

Vi chất dinh dưỡng là gì?

Vi chất dinh dưỡng là các loại vitamin và khoáng chất thiết yếu đối với cơ thể. Cơ thể cần vi chất dinh dưỡng ít hơn so với các nhóm chất dinh dưỡng đa lượng (protein, chất béo, carbohydrate) nhưng nếu thiếu hụt, sức khỏe sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Vi chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng trong sản xuất năng lượng, hỗ trợ miễn dịch, tăng cường sức khỏe và tham gia vào nhiều quá trình sinh lý khác của cơ thể.

Nguồn gốc vi chất dinh dưỡng

Hầu hết chất dinh dưỡng không thể tự sản xuất trong cơ thể và cần được cung cấp qua thực phẩm. Chúng có nguồn gốc từ cả thực phẩm thực vật và động vật, và có thể bị phá hủy bởi nhiệt độ, axit hoặc tiếp xúc với không khí.

– Vitamin: Đây là các hợp chất hữu cơ, tồn tại trong thực phẩm và được tạo ra từ nguồn gốc thực vật và động vật. Chúng dễ bị phá vỡ bởi nhiệt độ cao, tác động của axit, hoặc sự oxi hóa do tiếp xúc với không khí.

– Khoáng Chất: Đây là các chất vô cơ có nguồn gốc từ đất hoặc nước, và chúng không thể bị phá hủy dễ dàng. Khi chúng ta tiêu thụ thực phẩm, cơ thể hấp thụ khoáng chất từ nguồn thực phẩm này.

Hàm lượng chất dinh dưỡng trong từng loại thực phẩm có thể biến đổi lớn, do đó, việc ăn đa dạng các loại thực phẩm là quan trọng để đảm bảo cung cấp đủ vitamin và khoáng chất cho cơ thể.

Các loại vi chất dinh dưỡng

Vi chất dinh dưỡng bao gồm vitamin và khoáng chất thường được chia thành 4 nhóm gồm vitamin tan trong nước, vitamin tan trong chất béo, nguyên tố vi lượng và khoáng chất vi lượng. Mỗi nhóm có một đặc điểm và chức năng riêng với cơ thể.

Vitamin tan trong nước

Hầu hết các vitamin đều có khả năng hòa tan trong nước. Chúng không dễ dàng lưu trữ lâu dài trong cơ thể và thường được loại bỏ qua tiểu tiện khi tiêu thụ vượt quá nhu cầu. Mỗi loại vitamin tan trong nước mang trên vai một nhiệm vụ đặc biệt trong việc thực hiện chức năng của chúng.

Ví dụ: Nhiều vitamin B hoạt động như các chất xúc tác cho các phản ứng hóa học quan trọng, một phần không thể thiếu trong quá trình sản xuất năng lượng.

Vitamin tan trong chất béo

Các vitamin tan trong chất béo bao gồm vitamin A, D, E và K. Các vitamin này được hòa tan và lưu trữ trong chất béo của cơ thể. Do đó, các biểu hiện thiếu hụt thường diễn ra muộn, nhưng cũng có khả năng gây ngộ độc khi sử dụng quá liều.

Nguyên tố vi lượng

Nguyên tố vi lượng là các khoáng chất có hàm lượng nhỏ trong cơ thể (dưới 0.01% khối lượng) nhưng lại có vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh lý. Các nguyên tố vi lượng bao gồm Canxi, photpho, magie, natri, kali, lưu huỳnh…

Khoáng chất vi lượng

Khoáng chất vi lượng yêu cầu một lượng nhỏ hơn so với nguyên tố vi lượng nhưng vẫn quan trọng cho việc thực hiện các chức năng quan trọng trong cơ thể. Các khoáng chất vi lượng bao gồm Sắt, Mangan, đồng, kẽm, I-ốt, Fluoride, Selenium

Lợi ích sức khỏe của vi chất dinh dưỡng

Vi chất dinh dưỡng đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong sự hoạt động của cơ thể chúng ta.

Bằng cách duy trì sự cân đối về vitamin và khoáng chất, chúng ta đang mở ra cánh cửa cho một sức khỏe tối ưu và có thể thậm chí là sự đề kháng vượt trội trước các bệnh tật.

Các vi chất dinh dưỡng tham gia vào hầu hết các quá trình cơ bản diễn ra trong cơ thể, nên vai trò của chúng không thể bỏ qua.

Hơn nữa, một số vitamin và khoáng chất có khả năng hoạt động như những người bảo vệ của cơ thể chống lại sự tổn thương tế bào, đặc biệt là trong việc ngăn ngừa một số căn bệnh nguy hiểm như ung thư, Alzheimer và bệnh tim.

Nghiên cứu đã tiến hành để xác định mối liên quan giữa cung cấp đủ vitamin A và C trong chế độ ăn uống và sự giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư.

Hơn nữa, việc duy trì mức đủ của một số vitamin cũng được chứng minh giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer.

Các cách bổ sung vi chất dinh dưỡng

Có ba cách để bổ sung chất dinh dưỡng, tùy thuộc vào tình trạng thiếu hụt cụ thể:

– Bổ sung ngắn hạn: Bổ sung trực tiếp thông qua việc tiêu thụ các sản phẩm tổng hợp, chẳng hạn như viên vitamin A (dạng viên nhỏ hoặc dạng lỏng), viên sắt hoặc dạng nước, dầu bổ sung iốt…

– Bổ sung trung hạn: Bổ sung gián tiếp thông qua thực phẩm đã được gia tăng chất dinh dưỡng, ví dụ: Bột mì, muối ăn, nước mắm, và nhiều sản phẩm khác.

– Bổ sung dài hạn: Bổ sung gián tiếp thông qua việc cung cấp chất dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn hàng ngày. Như đã đề cập trước đó, các nguồn chất dinh dưỡng có thể bắt nguồn từ cả thực vật và động vật.

Hậu quả của thiếu vi chất dinh dưỡng

Tùy thuộc vào loại chất dinh dưỡng bị thiếu hụt, cơ thể sẽ phản ứng bằng những tác động khác nhau. Dưới đây là một số tác động phổ biến:

– Thiếu Vitamin A: Gây ra các vấn đề liên quan đến mắt, bao gồm bệnh mắt, sự phát triển chậm của răng, sự phát triển chậm của trẻ, tình trạng suy dinh dưỡng, và sự giảm đề kháng trước các bệnh nhiễm trùng.

– Thiếu Vitamin D và Canxi: Dẫn đến còi xương, sự phát triển chậm của răng, loãng xương, và tình trạng chân vòng kiềng.

– Thiếu Sắt: Gây ra thiếu máu, gia tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp, và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

– Thiếu Iốt: Có thể dẫn đến bướu cổ, sự phát triển chậm trễ, và các vấn đề liên quan đến chức năng tuyến giáp.

– Thiếu Kẽm: Gây ra suy dinh dưỡng, sự phát triển kém, vết thương lâu lành, và tình trạng suy nhược.

– Thiếu Omega-3, 6, 9: Có thể gây ra vấn đề liên quan đến thị lực và hệ thần kinh.

– Thiếu Vitamin C: Gây giảm đề kháng, nguy cơ chảy máu chân răng, và tình trạng mệt mỏi.

– Thiếu Vitamin B1 và B2: Dẫn đến tình trạng lười ăn, sưng phù, và khả năng tiêu hóa kém.

Mỗi loại vi chất dinh dưỡng đều đóng góp vào sức khỏe và phát triển của cơ thể một cách quan trọng và không có sự phân biệt về tầm quan trọng. Tuy nhiên, để đảm bảo sức khỏe tối ưu, cách hiệu quả nhất là thiết kế một thực đơn ăn uống cân bằng, lành mạnh và đa dạng.