Tết Nguyên đán, một trong những lễ hội lớn nhất và quan trọng nhất của người Việt Nam, là dịp để mọi người sum họp gia đình và cùng nhau đón một năm mới an lành, hạnh phúc. Tuy nhiên, bạn có biết rằng, Tết ở mỗi vùng miền lại có những nét đặc trưng riêng, tạo nên một bức tranh Tết Việt Nam thật sinh động và đa dạng? Hãy cùng Co.op Online khám phá những phong tục đón Tết độc đáo ở các vùng miền Việt Nam: Bắc – Trung – Nam để hiểu rõ hơn về văn hóa truyền thống của dân tộc.

Phong tục đón Tết đặc trưng của miền Bắc

Mâm cỗ ngày Tết

Mâm cỗ Tết miền Bắc giữ gìn vẻ đẹp truyền thống với bánh chưng vuông vức, biểu tượng của đất trời, kết hợp cùng dưa hành chua giòn, giò lụa thơm ngon, thịt đông thanh mát và xôi gấc đỏ rực. Từng món ăn đều được chuẩn bị kỹ lưỡng, sắp xếp hài hòa, mang ý nghĩa của sự đủ đầy và viên mãn. Bên cạnh đó, chè kho và mứt sen cũng là những món ngọt không thể thiếu để tiếp đãi khách trong dịp đầu xuân.

Mâm ngũ quả ngày Tết

Trong lễ cúng của người miền Bắc, năm loại quả được bày lên mâm cúng mang ý nghĩa tượng trưng cho ngũ hành, sự sinh sôi nảy nở và sự viên mãn, đủ đầy.

• Chuối xanh: Đại diện cho hành mộc, như bàn tay rộng mở đón nhận may mắn.
• Quả phật thủ hay bưởi có màu vàng: Có ý nghĩa tài lộc, phúc khí.
• Các loại quả mang sắc đỏ như cam, quýt, hồng thuộc hành hỏa
• Quả màu trắng như roi hay đào là biểu tượng của hành kim.
• Quả có màu đen như mận, hồng xiêm, nho tượng trưng cho hành thủy.

Chưng hoa đào, cây quất

Người miền Bắc thường chọn những cành đào hồng rực rỡ hay cây quất đầy quả để trang trí cho không gian sống. Các câu đối đỏ, tranh Đông Hồ và lồng đèn được treo khắp nơi, tạo nên một bầu không khí ấm cúng và tràn ngập màu sắc của mùa xuân.

Các hoạt động truyền thống

Người dân miền Bắc tổ chức nhiều lễ hội đặc sắc như lễ hội Gióng, lễ hội chọi trâu và tham gia các hoạt động dân gian như kéo co, đánh đu, mang đến không khí sôi động và vui vẻ trong những ngày đầu năm.

Những kiêng kỵ trong ngày Tết

Người dân miền Bắc rất chú trọng đến sự nghiêm ngặt và tôn trọng các phong tục, tập quán truyền thống từ lâu đời. Trong dịp Tết, có một số điều mà người Bắc kiêng kỵ, chẳng hạn như không quét nhà, tránh làm vỡ bát đĩa và những hành động khác có thể mang lại xui xẻo trong năm mới.

Phong tục đón Tết đặc trưng của miền Trung

Mâm cỗ ngày Tết

Người miền Trung có thói quen dâng cúng bánh chưng, nhưng trong bữa ăn Tết lại ưa chuộng bánh tét. Mâm cơm không thể thiếu đĩa bánh tét dẻo thơm, một món ăn quen thuộc và ý nghĩa. Ở một số tỉnh, đặc biệt là Huế, mâm cơm ngày Tết thường khá cầu kỳ, với đủ loại món ngon, từ sơn hào hải vị đến các món đặc sản. Tuy nhiên, phần lớn người dân vẫn chọn những món ăn đơn giản nhưng đầy đủ, như gà, giò, miến nấu, dưa muối, các món cuốn hay xào, tạo nên không khí đầm ấm ngày xuân.

Mâm ngũ quả ngày Tết

Miền Trung, với đặc trưng khí hậu khắc nghiệt, thường xuyên phải đối mặt với những thử thách như lũ lụt, hạn hán. Chính vì vậy, trái cây tại đây không được đa dạng và dễ trồng như ở miền Nam. Người dân vùng này thường lựa chọn các loại trái cây đơn giản và dễ kiếm, phù hợp với điều kiện khí hậu địa phương, chẳng hạn như lê, thanh long, phật thủ, đào, lựu, táo đỏ, sung, và các loại quả có màu sắc tươi sáng.

Chưng hoa mai

Ở miền Bắc, người dân thường chọn hoa đào để chào đón mùa xuân, trong khi tại miền Trung, mọi người lại háo hức sắm sửa những chậu mai để trang trí trong dịp Tết. Hoa mai miền Trung có kích thước nhỏ hơn so với loại mai ở miền Nam và thường được trang trí một cách nhẹ nhàng, đơn giản.

Các hoạt động truyền thống

Miền Trung nổi bật với những hoạt động truyền thống đặc sắc như bài chòi, múa lân sư rồng, và những màn pháo hoa rực rỡ trong đêm giao thừa. Đây là dịp quan trọng để mọi người tụ họp, quây quần bên gia đình và bạn bè, thắt chặt tình làng nghĩa xóm.

Những kiêng kỵ trong ngày Tết

Ở một số vùng miền Trung, có quan niệm cho rằng ăn tôm sẽ khiến con người gặp phải tình trạng “đi giật lùi”, như tôm. Do đó, người dân nơi đây tin rằng công việc làm ăn sẽ không thuận lợi, không thể phát triển nếu ăn tôm vào những ngày Tết.

Ngoài ra, người miền Trung còn tránh ăn trứng vịt lộn và thịt vịt trong dịp Tết, bởi họ cho rằng việc ăn những món này vào đầu năm sẽ gây cản trở cho công việc và cuộc sống trong suốt năm sau.

Phong tục đón Tết đặc trưng của miền Nam

Mâm cỗ ngày Tết

Người dân miền Nam thường ưa chuộng sự đa dạng trong các món ăn ngày Tết, với những món đặc trưng như bánh tét nhân ngọt (chuối, đậu đỏ), thịt kho trứng và canh khổ qua nhồi thịt, tượng trưng cho mong muốn vượt qua khó khăn, thử thách. Mâm ngũ quả thường gồm mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung, mang ý nghĩa về sự thịnh vượng, đủ đầy, thường được bày biện trang trọng trên bàn thờ tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và ước nguyện tốt đẹp cho gia đình.

Mâm ngũ quả ngày Tết

Với tính cách cởi mở, người dân miền Nam thường chọn những loại trái cây như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và khi phát âm lại, chúng tạo thành cụm từ “cầu vừa đủ xài”, mang ý nghĩa hy vọng một năm mới đầy tài lộc. Ngoài ra, họ cũng thường chọn quả sung, biểu tượng cho sự thịnh vượng về sức khỏe và tài chính.

Mâm trái cây còn được trang trí thêm những loại quả bắt mắt như dưa hấu, táo và đào tiên. Tuy nhiên, khác với người miền Bắc, người miền Nam không bày cam quýt vì họ tin rằng “cam đành quýt đoạn”, biểu trưng cho sự chia ly, xa cách.

Chưng hoa mai

Với khí hậu ấm áp quanh năm, người miền Nam thường chọn mai vàng rực rỡ để trang trí vào dịp Tết. Màu vàng tươi của hoa mai tượng trưng cho sự thịnh vượng, thành công và tài lộc. Người dân thường tìm mua những cây mai có nhiều nụ và lộc, vì họ tin rằng hoa sẽ nở vào đúng giao thừa hoặc sáng mùng một, mang lại may mắn, thịnh vượng và hạnh phúc cho gia đình trong năm mới. Đặc biệt, cây mai có nhiều bông 6 – 10 cánh (thay vì chỉ 5 cánh như thông thường) sẽ mang lại nhiều phúc khí cho gia chủ.

Các hoạt động truyền thống

Người dân miền Nam thường tham gia vào những trò chơi dân gian như lô tô, hát hò và tận hưởng không khí tươi vui tại các chợ hoa hay hội xuân. Đây cũng là dịp để họ thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên qua những buổi lễ trang trọng.

Những kiêng kỵ trong ngày Tết

Người miền Nam thường được biết đến với lối suy nghĩ phóng khoáng và ít chú trọng đến những điều cấm kỵ trong dịp Tết Nguyên Đán. Tuy nhiên, ở một số tỉnh miền Nam, vẫn tồn tại một số tập tục kiêng kỵ như: Không được quét nhà vào ngày Tết, tránh để cối xay gạo trống vào sáng mùng 1. Đặc biệt, người miền Nam rất kiêng ăn chuối vào đầu năm. Họ quan niệm rằng, nếu ăn chuối vào dịp Tết, cả năm sẽ gặp phải nhiều khó khăn, trắc trở, giống như việc bước trượt trên vỏ chuối.

Phong tục đón Tết ở các vùng miền Việt Nam: Bắc Trung Nam đều có những đặc trưng riêng, thể hiện sự đa dạng và phong phú của văn hóa dân tộc. Hiểu rõ những nét độc đáo này không chỉ giúp ta trân trọng truyền thống, mà còn kết nối các thế hệ. Chúc bạn có một cái Tết ấm áp, đầy ý nghĩa bên gia đình!