Trong những ngày Tết, nhiều gia đình đã cúng đồ chay để thể hiện sự biết ơn và tôn trọng đối với ông bà tổ tiên. Vậy, mâm cúng chay ngày Tết cần có những món gì, cách bày trí như thế nào là đúng chuẩn? Hãy cùng Co.op Online khám phá gợi ý các món ăn chay hấp dẫn trong bài viết dưới đây!

Ý nghĩa của mâm cúng chay ngày Tết

Mâm cúng chay vào dịp Tết bắt nguồn từ truyền thống tôn vinh tổ tiên, thể hiện lòng hiếu thảo và mong muốn cầu chúc sự bình an, thịnh vượng cho gia đình trong năm mới. Việc cúng chay không chỉ là một cách thể hiện sự thanh tịnh và tinh khiết, mà còn giúp tránh sát sinh, đồng thời ca ngợi những giá trị tinh thần sâu sắc trong văn hóa Việt Nam. Mâm cúng chay cũng thường được chuẩn bị vào các dịp lễ quan trọng như Tết Nguyên Đán, mùng 1, rằm để tạo không gian thanh thản, an yên cho tâm hồn.

Ý nghĩa của việc cúng chay ngày Tết

• Tôn kính tổ tiên: Cúng chay là cách thể hiện lòng hiếu kính, mong tổ tiên phù hộ cho gia đình trong năm mới.
• Mang lại sự thanh tịnh: Việc cúng chay giúp giữ không gian tâm linh trong sạch, thuần khiết và tránh sát sinh.
• Cầu bình an, may mắn: Cúng chay là lời cầu nguyện cho một năm mới an lành, sức khỏe và thịnh vượng.
• Giữ gìn truyền thống văn hóa: Giúp bảo tồn nét đẹp văn hóa tín ngưỡng và giáo dục thế hệ sau về lòng thành kính.
• Khẳng định đạo đức, tránh sát sinh: Việc chọn cúng chay thể hiện sự tôn trọng sự sống và đạo lý sống hòa hợp với thiên nhiên.

Nguyên tắc khi chuẩn bị mâm cúng chay

Các nguyên liệu nấu mâm cơm chay cúng Tết

Mâm cúng chay gồm các món chay cúng Tết từ nguyên liệu thực vật phổ biến như:

Cơm: Tượng trưng cho sự no đủ, ấm no.

Canh: Tượng trưng cho sự thanh tịnh, trong sạch.

Rau củ quả: Đại diện cho sự tươi mới, sức sống và ngũ hành. Mỗi loại rau củ đều mang một ý nghĩa riêng:

• Đậu phụ: Biểu tượng cho sự thanh bạch, trí tuệ.
• Nấm: Mang ý nghĩa trường thọ, may mắn.
• Cà rốt: Biểu tượng cho sự may mắn, thịnh vượng.
• Bí đỏ: Mang ý nghĩa sức khỏe, trường thọ.
• Táo: Biểu tượng cho sự bình an, hòa hợp.

Trái cây: Đại diện cho sự ngọt ngào, may mắn.

Hoa: Tượng trưng cho sự tinh khiết, lòng thành kính. Nên chọn những loại hoa có màu sắc tươi sáng, mang ý nghĩa tốt đẹp.

Cách sắp xếp mâm cúng sao cho đẹp mắt và trang trọng

Mâm cúng chay không chỉ cần đầy đủ nguyên liệu mà còn phải được sắp xếp một cách hài hòa và trang trọng:

• Bàn thờ: Đặt ở nơi sạch sẽ, thoáng mát, tránh để dưới ánh sáng mạnh hoặc nơi có nhiều người qua lại.
• Cách sắp xếp: Đặt các món ăn theo hình tròn hoặc theo từng lớp từ ngoài vào trong, sao cho trung tâm mâm cúng là các món chính như cơm, canh, món xào. Những món phụ như bánh chay, đậu hũ, hoa quả đặt ở ngoài cùng.
• Hoa tươi: Đặt hoa tươi lên bàn thờ để tăng thêm sự tươi mới, thanh khiết cho mâm cúng.
• Nến và nhang: Đặt nến và nhang ở vị trí trung tâm, ánh sáng của nến và khói nhang tượng trưng cho sự linh thiêng.

Lưu ý khi chuẩn bị mâm cúng

• Giờ cúng: Mâm cúng cần được dâng vào một thời điểm thích hợp trong ngày, tùy thuộc vào từng dịp lễ hoặc theo phong tục gia đình.
• Vị trí bàn thờ: Bàn thờ nên được đặt ở một vị trí thuận lợi, phù hợp với tuổi và mệnh của chủ nhà. Nên tránh đặt bàn thờ đối diện cửa ra vào hoặc ở những khu vực có nhiều tiếng ồn.
• Lễ vật: Các món ăn cần được chuẩn bị chu đáo, đảm bảo vệ sinh và không bị hỏng. Mâm cúng không nên có đồ ăn thừa và cần được dọn dẹp sạch sẽ sau khi hoàn tất lễ cúng.

Gợi ý các món chay cho mâm cúng

Món mặn chay

• Giò lụa chay: Được làm từ đậu hũ hoặc nấm, có vị dai dai giống giò lụa truyền thống, phù hợp làm món chính trong mâm cúng.
• Chả giò chay: Chả chay chiên giòn với nhân rau củ, nấm, đậu hũ, tạo ra hương vị thơm ngon, dễ ăn.
• Thịt kho tàu chay: Sử dụng nấm, đậu hũ hoặc các nguyên liệu thay thế thịt để tạo ra món kho đậm đà, mang đậm hương vị truyền thống.
• Đậu hũ sốt cà chua: Đậu hũ mềm thấm đẫm trong sốt cà chua thơm ngon, dễ chế biến và hấp dẫn.

Món xào chay

• Rau củ xào thập cẩm: Món ăn chay đơn giản nhưng đầy đủ dưỡng chất, kết hợp nhiều loại rau củ như cà rốt, đậu que, nấm, bông cải xanh, hành tây và ớt chuông. Món này có thể thêm một ít gia vị như tiêu và nước tương để tăng thêm hương vị.
• Miến xào: Thường được chế biến với các nguyên liệu như nấm, cà rốt, đậu hũ, cải ngọt, và có thể thêm chút gia vị như xì dầu hoặc dầu mè để tạo nên sự đậm đà.
• Bún xào: Món ăn được kết hợp nhiều nguyên liệu như rau cải, đậu hũ, nấm và hành tây. Bạn cũng có thể thêm gia vị chay như tương đen hoặc nước tương để món ăn có hương vị đặc biệt.
• Mít non xào chay: Mít non có thể thay thế cho thịt trong món xào chay, mít non nhìn giống như thịt và có hương vị đặc biệt. Mít non có thể được xào cùng hành tây, nấm để tạo sự hài hòa cho món ăn.
• Mì căn xào cay: Nguyên liệu thay thế thịt khá phổ biến trong các món ăn chay. Mì căn xào cay thường được kết hợp với các loại rau củ như ớt chuông, cà rốt, hành tây và gia vị cay như ớt, tiêu, hoặc tương ớt để tạo ra một món ăn hấp dẫn.

Món canh chay

• Canh hẹ đậu hũ non: Món canh thanh đạm với đậu hũ non mềm mịn và hẹ tươi xanh, biểu tượng cho sự giản dị và thanh tịnh.
• Canh chua chay: Vị chua thanh từ me, kết hợp với cà chua, dọc mùng, thơm và nấm, mang ý nghĩa cân bằng và hài hòa trong cuộc sống.
• Súp rau củ: Nấu từ các loại rau củ như cà rốt, bắp, khoai tây và su su, món súp này mang lại hương vị ngọt tự nhiên, bổ dưỡng và nhẹ nhàng.
• Canh khổ qua hầm chay: Khổ qua nhồi nhân đậu hũ và nấm, được hầm kỹ để giảm bớt vị đắng, mang thông điệp vượt qua khó khăn và cầu mong hạnh phúc, bình an.
• Canh nấm thập cẩm chay: Sự kết hợp giữa các loại nấm như nấm đông cô, nấm kim châm, nấm rơm, tạo nên món canh ngọt thanh, thơm ngon, thể hiện sự phong phú và đầy đặn.

Món tráng miệng chay

• Hoa quả tươi: Các loại trái cây tươi như nho, táo, dưa hấu, chuối… vừa ngon miệng vừa tạo điểm nhấn màu sắc cho mâm cúng.
• Bánh trái chay: Các loại bánh ít, bánh bao chay, bánh tét/bánh chưng chay, mang ý nghĩa cầu chúc hạnh phúc, may mắn và viên mãn.

Bí quyết để có được mâm cúng chay hoàn hảo

Cách làm mâm cỗ chay ngày Tết vô cùng đơn giản nhưng để chuẩn bị hoàn hảo thì bạn cần lưu ý:

• Ưu tiên các sản phẩm tươi ngon, sạch sẽ: Nên chọn rau củ, nấm, đậu hũ và trái cây có màu sắc tươi tắn, không bị dập nát hay hư hỏng. Ưu tiên sử dụng thực phẩm hữu cơ hoặc những sản phẩm được chứng nhận an toàn để vừa đảm bảo sức khỏe, vừa giữ được ý nghĩa thanh tịnh cho mâm cúng.
• Mua tại các cửa hàng uy tín, siêu thị trực tuyến: Nên ưu tiên mua sắm tại các địa điểm đáng tin cậy như siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch hoặc những nền tảng trực tuyến nổi tiếng như Co.op Online.
• Lưu ý hạn sử dụng và nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm: Ưu tiên lựa chọn những sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đến từ các thương hiệu uy tín để đảm bảo chất lượng và an toàn.

Mâm cúng chay ngày Tết là biểu tượng của lòng thành kính đối với tổ tiên và cầu mong một năm mới bình an, thịnh vượng. Dù không cần quá cầu kỳ, nhưng một mâm cúng chay đầy đủ và tươm tất sẽ mang đến không khí Tết đầm ấm và ý nghĩa. Hy vọng bạn đã tìm thấy những gợi ý hữu ích để chuẩn bị mâm cúng chay cho gia đình mình.